ၸိူင်းသိုၵ်းသုၼ်းၸိုဝ်ႇ

ၸိူင်းသိုၵ်းၶွင်ၸဝ်ႈပိုၼ်ႉႁူႉယ်ႂႇၵႂၢင်ႈႄၶႇ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။ လႆႈလူမႅၼ်ႈယဝ်ႉၸပ်းၸ်ႂဝႆႉႄလႈၸင်ႇလႆႈၵဵပ်း ထွၼ်ဢဝ်မႃးၽၢၵ်ႇထိုင်ၽူႈလူဢၢၼ်ႇ ၶဝ်ၶႃႈယဝ်ႉ။ ၸိူင်းသိုၵ်းၼႆႉဢမ်ႇၸ်ႂႈဝႃႈၸ်ႂႉတႃႇတီႈသိုၵ်းၵူၺ်း။ ေပႃးေမႃဢဝ်ပဵၼ်ၽွၼ်းလီၸိုင် ၸ်ႂႉလႆႈၵူႈတီႈတီႈယဝ်ႉ ႉႉ

ပွင်ႈသွင်

သုၼ်းၸိုဝ်ႇ မွၵ်ႇဝႃႈ ႉႉႉႉ ၵမ်ႈၼမ် ႁၢင်ႈသိုၵ်းၼိုင်ႈၵမ်း တၵ်းၸ်ႂႉမႃႉဝႆးႁဵင်လမ်း၊ ေလႃႉၼၵ်း ႁဵင်လမ်း၊ ၵူၼ်းသိုၵ်းၼိုင်ႈသႅၼ် ဢိၵ်ႇပႃးၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်တႃႇေတႃႉသူင်ႇ ႑ႇ႐႐႐ လီႈ(႑ လီႈ = ႐ႉ႓႖လၵ်း) ေပႃးႁူမ်ႈၵႃႈၸ်ႂႉၸႆၢႇၼ်ႂးမိူင်း ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၵႃႈၸ်ႂႉၸႆၢႇၽွင်းတၢင်၊ ၵႃႈႁဵတ်း ေမးၶိူင်ႈသိုၵ်း၊ ၵႃႈေလႃႉၵႃႈသိူဝ်ႈၵၢပ်ႇ တၵ်းသဵင်ႈၼိုင်ႈဝၼ်းၶမ်း ႑ႇ႐႐႐ ၶႅပ်း(ၶႅပ်း-ထႆးဝႃႈ တမ်ႊလိုင်ႊ၊ ၼိုင်ႈတမ်ႊလိုင်ႊ မီး ႔ ဝၢတ်ႇ) ၸင်ႇေတဢွၵ်ႇတိုၵ်းလႆႈ။

မိူဝ်ႈတိုၵ်းလီေပႉဝႆးဝႆး၊ ေပႃးယိုတ်ႈယၢဝ်း ၶိူင်ႈမိုဝ်းေတထိုင်ႉႁႅင်းၸ်ႂေတယွၼ်ႇ၊ လွမ်ႉတိုၵ်းဝဵင်းေၵႃႈ ေတဢမ်ႇမီးႁႅင်း။ ေပႃးတိုၵ်းၶၢဝ်းႁိုင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းေတၶၢတ်ႇၵႅၼ်းယၢၵ်ႈၽၢၼ်။ ေပႃးၶိူင်ႈမိုဝ်းထိုင်ႉ ႁႅင်းၸ်ႂယွၼ်ႇ ႁႅင်းတူဝ်ယွမ်းႄလႈ ငိုၼ်းတွင်းၶၢတ်ႇၵႅၼ်း ၸဝ်ႈၸွမ်မိူင်းပိူၼ်ႈတၵ်းဝၵ်ႉဢဝ်လွၵ်း ဢူၼ်ႈၶဝ်ႈတုိၵ်း။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမီးၽူႈသႅၼ်လၵ်း သႅၼ်လႅမ်မွၵ်ႈ ၵႃႈႁိုဝ်ေၵႃႈသႅၼ်ယၢပ်ႇတႃႇေတဢဝ် ၸႃႉႁ်ႂႈယဵၼ်းပဵၼ်လီ။

ယၢမ်ႈငိၼ်းလွင်ႈငိူဝ်ႈငၢဝ်ႈ - ၼ်ႂးၵၢၼ်တိုၵ်းႁိပ်ႈတိုၵ်းၼႅတ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ်လွင်ႈလၵ်းလႅမ် ၼ်ႂးၵၢၼ်တိုၵ်းႁိုင်တိုၵ်းၼၢၼ်း။ ဢၼ်ဝႃႈတိုၵ်းသုိၵ်းယုိတ်ႈယၢဝ်းေသပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆ ေၵႃႈ ဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးမႃးၼ်ႂးပိုၼ်း။ ၽူႈေၵႃႉႁူႉၸၵ်းၽွၼ်းၸႃႉ သိုၵ်းၶၢဝ်း ယၢဝ်းၸင်ႇႁူႉထိုင်လႆႈဝႃႈ တိုၵ်းသိုၵ်းႁ်ႂႈၸဵဝ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၶိုၵ်ႉၶမ်ႇ လမ်ႇလွင်ႈၵႃႈ ႁိုဝ်။ ၽူႈေၵႃႉႁူႉၸၵ်းလွင်ႈႁုၵ်းႁႆၢႉ သိုၵ်းသိူဝ် - ၸင်ႇႁူႉထိုင်လႆႈလွင်ႈတိုၵ်းသိုၵ်း ႁ်ႂႈမီး ၽွၼ်းလီ။

ၸွမ်သိုၵ်းေၵႃႉၵတ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၵဵပ်းသိုၵ်းသမ်ႉသွင်။ ဢမ်ႇၵဵပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်သမ်ႉသၢမ်။ ေပႃးပိုၼ် ၽၢဝ်ႇသိုၵ်းယဝ်ႉမၼ်းေတဢမ်ႇပၼ်သဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းေသ ပ်ႂႉဢဝ်ႁႅင်းသိုၵ်းၵမ်ႉၸွႆႈ၊ ေတဢမ်ႇဝႆၢႇမူိဝ်းတႃႇၵဵပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ ေတဢမ်ႇပွႆႇပဝ်ႇၶၢဝ်းယၢမ်းေသၶၢမ်ႈလႅၼ် လိၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူးၽူႈၶဵၼ်။ ၵႃႈၶၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆႉ(ပွင်ႇဝႃႈ တၼ်းဢွၼ်တၢင်းၽူႈၶဵၼ်) လမ်ႇလွင်ႈလူိဝ်ႁႅင်းၵူၼ်းႁႅင်းၶဝ်ႈၼမ်ႉၼမ်။

ၶူိင်ႈသုိၵ်းႁ်ႂႈဢဝ်တီႈႁိူၼ်းမႃး၊ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ႁ်ႂႈဢဝ်တီႈၽူႈၶဵၼ်။ ေပႃးၼၼ်ၸင်ႇတပ်ႉသိုၵ်း ေတလႆႈမီးၶဝ်ႈၼမ်ႉပဵင်းေပႃး။ လုၵ်ႉတီႈၵႆေသသူင်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၼႆႉႁဵတ်းႁ်ႂႈေယးငိုၼ်းဝၢၼ်ႈ မိူင်းယူတ်းႁႅင်ႈ။ ႁဵတ်းႁ်ႂႈၵူၼ်းမူိင်းၽၢၼ်လူင်း။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ။ ၸမ်တပ်ႉသိုၵ်းတီႈလ်ႂၵႃႈၶၼ်ၶူဝ်းၶွင်ေၵႃႈၶိုၼ်ႈတီႈၼၼ်ႈ။ သိၼ်ၵႃႉၶၼ်သုင်ႁဵတ်း ႁ်ႂႈတၢင်းမၢၵ်ႈမီးၵူၼ်းမိူင်းယွမ်းလူင်း။ ပႆၢေသလူိဝ်တၢင်းမၢၵ်ႈမီးၶဝ်ယွမ်းလူင်းတပ်ႉသိုၵ်းသမ်ႉပႆၢယွၼ်း လိူဝ်တွၼ်းထႅင်ႈ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉငိုၼ်းၶဝ်ေၵႃႈေတယွမ်း ႁိူၼ်းၶဝ်ေၵႃႈ ေတႁၢမ်းပဝ်ႇ။ ၼ်ႂးၶၢဝ်းယၢမ်း လဵဝ်ၵၼ်ၵႃႈႄမးၵုမ်းၶိုၼ်း ေလႃႉမႃႉၸိူဝ်းလုၵွႆ မႃႉၸူိဝ်းႁႅင်း ဢူၼ်ႈ၊ သိူဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ မူၵ်ႇႁူဝ်ၵၢပ်ႇ၊ ၵၢင်ႇ၊ ပိုၼ်ၵၢင်ႇ၊ ႁွၵ်ႇ၊ လူဝ်ႈ(shield) ဝူဝ်းၵႆႂၢး ႄလႈ ေလႃႉတၢင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉေၵႃႈေတမူတ်းၸွမ်းငိုၼ်းၶဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်း ႁူၵ်းၼ်ႂးသိပ်း (ပုၼ်ႈ)။

ၸွမ်သိုၵ်းၽူႈလၵ်းလႅမ် တၵ်းႁႃၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်တီႈၽူႈၶဵၼ်။ ၶဝ်ႈၼမ်ႉၽူႈၶဵၼ်တႃႇေလႃႉၼိုင်ႈ လမ်းၼႆႉပဵင်းၵၼ်တင်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ ႒႐ လမ်း။ ယိူဝ်ႇလဵင်ႉသတ်း ၼိုင်ႈ ထူင် (1 picul =133.33 pound) ၼၼ်ႉပဵင်းယူိဝ်ႇလဵင်ႉသတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ႒႐ ထူင်။

တႃႇတိုၵ်းႁႅမ်ၽူႈၶဵၼ်- ၵူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇတၵ်းမီးၸ်ႂၸၢင်ႇ ၸ်ႂၸႅတ်ႈ။ တႃႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၽူႈၶဵၼ်ၵူၼ်းတူဝ် ၵဝ်ႇတၵ်းလႆႈႁပ်ႉသူးသိၼ်။ ယုိတ်းလႆႈၶူဝ်းၶွင်ၽူႈၶဵၼ်သင်ေၵႃႈ ေတလႆႈၸ်ႂႉတိုဝ်းၶူဝ်းၶွင်ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သူးတႃႇၵူၼ်းႁဝ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ်ယိုတ်းလႆႈေလႃႉမႃႉ ႑႐ လမ်းတၵ်းမႅင်ႇပၼ်ၽူႈေၵႃႉလႆႈ ဢွၼ်တၢင်း။ ေတလႆႈဢဝ်တုင်းႁဝ်းပုတ်ႈတုင်းၽူႈၶဵၼ်ေသ ၸ်ႂႉတိုဝ်းၶိုၼ်းၼ်ႂးတပ်ႉႁဝ်း။ တိလႆႈ လုၵ်ႈသိုၵ်းၽူႈၶဵၼ်ေတလႆႈလုမ်းလႃးတူၺ်းလူလီလီ။ ၼႆႉပူိၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈဢဝ်ႁႅင်းၽူႈၵၢၼ်ႉမႃးထႅမ် ႁႅင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ။

ၼ်ႂးသိုၵ်းသူိဝ် ေတလႆႈမီးၸၢၵ်ႇမႆၢ (Target) လူင်ဢၼ်ဝႃႈၵၢၼ်ဢွင်ႇေပႉ ဢမ်ႇၸ်ႂႈယၼ်ႇသိုၵ်းၶၢဝ်း ယၢဝ်း။

ၸင်ႇဝႃႈ ၽူႈၼမ်းတပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈၵုမ်းၵမ် ၵမ်ႊၸႃတႃ ၵူၼ်းမူိင်း ႄလႈ ပဵၼ်ၽူႈတႅပ်းတတ်း ဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမူိင်းေတၵတ်းယဵၼ်ႁိုဝ်သုၵ်ႉယုင်ႈ။

ၵဵပ်းထွၼ်ဢဝ်မႃးတီႈ ပပ်ႉၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ